Singapore là một trong những quốc gia có mật độ dân số cao nhất thế giới, nhưng lại nổi tiếng với danh xưng “thành phố trong vườn”. Dù diện tích hạn chế, quốc đảo này vẫn kiên trì theo đuổi chiến lược xanh hóa đô thị. Sau nhiều thập kỷ, Singapore đã phủ xanh hơn 50% diện tích mặt đất theo chiều ngang và trên 75% không gian kiến trúc theo chiều dọc, nhờ vào định hướng phát triển “vườn thẳng đứng”. Với xu thế phát triển nhiều chung cư cao tầng hiện nay, Hà Nội có thể học tập mô hình này, như một cách hạn chế tác động tiêu cực của thời tiết cực đoan.
Khái niệm “vườn thẳng đứng” nhấn mạnh việc tích hợp thiên nhiên vào kiến trúc đô thị: từ tường cây xanh, mái nhà phủ cỏ, cho tới khu vườn trong lòng tòa nhà. Nhờ đó, cư dân và khách tham quan các trung tâm thương mại luôn có cảm giác gần gũi, hòa mình cùng thiên nhiên giữa lòng đô thị hiện đại.
Văn phòng Park Royal tại Singapore
Những khu vườn thẳng đứng hoạt động như một lớp màng lọc tự nhiên, giúp giảm khói bụi, chất ô nhiễm và khí thải carbon trong không khí. Đồng thời, chúng hạn chế lượng nhiệt hấp thụ vào công trình, góp phần cách nhiệt cho tòa nhà và tạo không gian sinh hoạt tiện nghi, thoải mái hơn. Nhờ vậy, nhu cầu sử dụng điều hòa có thể giảm từ 15 – 30%, mang lại hiệu quả tiết kiệm năng lượng đáng kể.
Theo một số nghiên cứu ước tính, việc áp dụng mô hình “vườn thẳng đứng” có thể giúp tiết kiệm hơn 2,4 triệu kWh điện và khoảng 30 nghìn m³ nước mỗi năm, đồng thời mang đến bầu không khí trong lành hơn cho cư dân đô thị.
“Vườn thẳng đứng” One Pearl Bank tại Singapore
Những công trình xanh đã tạo nên diện mạo khác biệt cho Singapore so với nhiều quốc gia trên thế giới. Chúng không chỉ mang lại bầu không khí trong lành cho cư dân, mà còn nâng cao lợi thế cạnh tranh của đất nước. Một đô thị xanh, sạch, đẹp vừa hấp dẫn du khách, vừa gửi đi tín hiệu tích cực đối với các nhà đầu tư quốc tế.
Theo nghiên cứu của Trường Đại học Aalto (Phần Lan), công trình xanh có khả năng giảm chi phí vận hành, gia tăng thu nhập từ cho thuê và nâng cao giá trị tài sản. Trong khi đó, Cơ quan Môi trường châu Âu (EEA) cho biết các tòa nhà thương mại và nhà ở hiện chiếm khoảng 12% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu. Điều này cho thấy, xu hướng phủ xanh các tòa nhà cao tầng sẽ sớm trở thành lựa chọn tất yếu ở những quốc gia có tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ.
Sân bay Jewel Changi trở thành một điểm tham quan ưa thích của nhiều du khách
đến với Singapore
Thực tế cho thấy, vườn thẳng đứng là giải pháp xanh tối ưu cho Singapore – một quốc gia có diện tích hạn chế nhưng tập trung tới 80% dân số trong các khu chung cư, cùng hàng nghìn tòa tháp tài chính sôi động mỗi ngày.
Hà Nội hiện đang bước vào giai đoạn đô thị hóa mạnh mẽ, với mật độ dân cư ngày càng cao và quỹ đất ngày càng hạn hẹp. Tính đến năm 2024, diện tích không gian xanh bình quân đầu người ở nội đô chỉ đạt khoảng 2,3 m²/người, thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn 6–8 m²/người theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trong khi đó, hiện tượng đảo nhiệt đô thị và ô nhiễm không khí đã trở thành vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và khả năng thích ứng khí hậu của thành phố.
Trước thực trạng đó, “vườn thẳng đứng” có thể là giải pháp khả thi và sáng tạo cho Hà Nội – nơi các tòa nhà cao tầng ngày một nhiều, nhưng mảng xanh lại dần biến mất khỏi không gian sống. Việc tích hợp cây xanh vào mặt đứng, mái nhà, ban công hay sân thượng không chỉ mang ý nghĩa thẩm mỹ, mà còn có thể giúp giảm nhiệt độ môi trường, cải thiện chất lượng không khí, tiết kiệm năng lượng và giảm áp lực hệ thống thoát nước trong mùa mưa.
Một số dự án mới ở Hà Nội đã bắt đầu thử nghiệm hướng tiếp cận này. Tòa nhà Lotte Mall Tây Hồ, trung tâm thương mại Aeon Mall Hà Đông hay dự án Ecopark đều tích hợp không gian cây xanh trên cao, góp phần làm dịu khí hậu cục bộ. Ngoài ra, Chương trình phát triển đô thị xanh Việt Nam do Bộ Xây dựng và Ngân hàng Thế giới phối hợp thực hiện (2022) cũng khuyến khích Hà Nội áp dụng mô hình “xanh hóa theo chiều dọc” trong quy hoạch nhà ở và hạ tầng công cộng.
Tuy nhiên, để “vườn thẳng đứng” trở thành một phần thực sự trong chiến lược phát triển đô thị, Hà Nội cần có chính sách khuyến khích và cơ chế hỗ trợ cụ thể. Một số giải pháp có thể được xem xét:
Ban hành tiêu chuẩn xây dựng công trình xanh: đưa tỷ lệ phủ xanh tường và mái vào quy chuẩn cấp phép xây dựng, đặc biệt với các dự án cao tầng.
Ưu đãi thuế hoặc tín dụng xanh cho doanh nghiệp, chủ đầu tư áp dụng giải pháp “vườn thẳng đứng”.
Khuyến khích các cơ quan, trường học, bệnh viện lắp đặt hệ thống tường cây hoặc vườn mái nhằm giảm nhiệt độ vi khí hậu.
Tăng cường tuyên truyền cộng đồng về lợi ích môi trường, sức khỏe và năng lượng của không gian xanh đô thị.
Nếu được áp dụng nhất quán, mô hình “vườn thẳng đứng” có thể giúp Hà Nội đạt được nhiều mục tiêu cùng lúc: cải thiện vi khí hậu, giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng, tăng khả năng chống chịu thời tiết cực đoan và tạo bản sắc đô thị hài hòa giữa thiên nhiên và con người.
Kinh nghiệm của Singapore cho thấy, “xanh hóa theo chiều dọc” không chỉ là một lựa chọn thẩm mỹ, mà là giải pháp chiến lược trong quy hoạch đô thị bền vững. Khi các thành phố châu Á ngày càng mở rộng lên cao thay vì ra ngoài, những khu vườn trong không trung sẽ là “lá phổi mới” của thế giới đô thị. Hà Nội không nằm ngoài xu thế này, thành phố dù đang thu hẹp quỹ đất xanh dưới mặt đất, vẫn hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu “thành phố vườn” của khu vực, khi biết kết hợp sáng tạo giữa bản sắc kiến trúc truyền thống và công nghệ xanh hiện đại.
*Bài viết có tham khảo ảnh và nội dung từ:
https://kinhtedothi.vn/singapore-hinh-mau-phat-trien-do-thi-xanh-va-ben-vung
https://tuoitre.vn/xay-dung-cong-trinh-xanh-tu-hinh-mau-cua-singapore-20230711174354248.htm
https://tapchixaydung.vn/nhung-khu-vuon-thang-dung-noi-tieng-the-gioi-20201224000018061.html
